ความสามารถในการเข้าถึงตลาดเงินและตลาดทุนของประชาชนมีความสำคัญเนื่องจากเป็นเครื่องมือในเก็บรักษาและเพิ่มผลตอบแทนของเงินออมนอกจากจะช่วยเพิ่มแรงจูงใจในการออมซี่งเป็นปัจจัยที่มีบทบาทต่อการการลงทุนและการพัฒนาเศรษฐกิจในภาพรวมแล้ว
ยังมีผลต่อการสะสมความมั่งคั่งของประชาชนในระบบเศรษฐกิจซึ่งมีผลต่อทั้งการใช้จ่ายและความมั่นคงในยามเกษียณอายุ
ในปัจจุบัน
ตลาดเงินตลาดทุนไทยมีพัฒนาการทั้งในด้านของขนาดและความหลากหลายของผลิตภัณฑ์
ซึ่งช่วยเพิ่มทางเลือกในลงทุนทางการเงินแก่ประชาชนโดยทั่วไปที่มีเงินออม
อย่างไรก็ตามข้อจำกัดสำคัญในการลงทุนของผู้มีเงินออมรายย่อยที่สำคัญคือการขาดความรู้และความชำนาญในการลงทุน รวมถึงข้อจำกัดด้านเวลาในการศึกษาติดตามข้อมูลการลงทุน
และข้อจำกัดด้านจำนวนเงินลงทุนที่น้อยทำให้ไม่สามารถกระจายการลงทุนในหลักทรัพย์ได้อย่างเหมาะสม ดังนั้น
กองทุนรวมจึงเครื่องมือในการลงทุนสำหรับผู้ลงทุนรายย่อยที่มีข้อจำกัดในการลงทุนข้างต้นในการนำเงินมาลงทุน
ที่ผ่านมาตลาดกองทุนรวมไทยได้มีการพัฒนาครอบคลุมกองทุนประเภทต่างๆ ตามลักษณะของสินทรัพย์ที่ลงทุนประกอบด้วย
กองทุนตราสารหนี้ กองทุนตราสารทุน กองทุนผสม กองทุนอสังหาริมทรัพย์
และกองทุนที่มีลักษณะพิเศษอื่นๆ นอกจากนี้ ยังมีการแบ่งประเภทตามเงื่อนไขเฉพาะในการลงทุน
เช่น กองทุนรวมหุ้นระยะยาว (LTF)
กองทุนเพื่อการเกษียณอายุ (RMF) และกองทุนรวมที่มีการลงทุนในสินทรัพย์ต่างประเทศ
(FIF)
งานศึกษาของ
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ยุทธนา เศรษฐประโมทย์ จากคณะพัฒนาการเศรษฐกิจ
สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ ที่ได้ทำการศึกษาแนวโน้มการเจริญเติบโตของกองทุนรวมในประเทศไทย
โดยตีพิมพ์งานศึกษาดังกล่าวไว้ในวารสาร NIDA Economic Review
เล่มที่ 7 ฉบับที่ 2
(วารสารฉบับพิเศษเรื่อง ไขปริศนากองทุนรวมไทย”) โดยเปรียบเทียบกับการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจมหภาคของประเทศพบว่า
ระดับรายได้และอัตราผลตอบแทนจากการลงทุนเป็นปัจจัยสำคัญที่กำหนดการเติบโตของกองทุนรวมในเกือบทุกประเภท
โดยกองทุนรวมตราสารหนี้มีแนวโน้มการเติบโตสูงกว่ากองทุนรวมประเภทอื่นๆ
(กองทุนรวมตราสารทุน, กองทุนรวมอสังหาริมทรัพย์, กองทุนรวมผสม
และกองทุนรวมที่มีลักษณะเฉพาะอื่นๆ) อย่างเห็นได้ชัด ผลการประมาณการจากแบบจำลองเศรษฐมิติมหภาคของสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์คาดว่าแนวโน้มของกองทุนรวมไทยใน
1-2 ปีข้างหน้าจะเติบโตในอัตราประมาณร้อยละ11.3 – 14.3
ซึ่งสูงกว่าอัตราการขยายตัวของของรายได้ประชาชาติ ณ ราคาปีปัจจุบัน
ที่ประมาณร้อยละ 8 (อัตราการขยายตัวของรายประชาชาติที่แท้จริงร้อยละ 5
บวกอัตราเงินเฟ้อร้อยละ 3)
ดังนั้นหากกองทุนรวมไทยเติบโตในอัตราร้อยละ 12.8
(ตามค่าเฉลี่ยของอัตราการเติบโตทางคาดการณ์ในปี 2556-2557) อย่างต่อเนื่อง
จะทำให้อัตราส่วนของตลาดกองทุนรวมไทยต่อผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ
จะเพิ่มจากประมาณร้อยละ 21 ต่อผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ ในปี 2555 เป็นร้อยละ 38
(เท่ากับสัดส่วนในประเทศเกาหลีปัจจุบัน) ในประมาณปี 2567-2570
จากผลการศึกษาข้างต้นมีนัยต่อผลเชิงนโยบายด้านตลาดทุน
โดยสามารถสรุปข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย โดยมาตรการสิทธิประโยชน์ทางภาษีมีผลต่อผลตอบแทนของตลาดกองทุนรวมไทยทั้งกองทุนรวมตราสารทุนและตราสารหนี้
ดังนั้น
หากรัฐบาลจะส่งส่งเสริมการขยายตัวของตลาดกองทุนรวมโดยเฉพาะตลาดกองทุนตราสารทุน
มาตรการยกเว้นภาษีเงินได้ยังคงมีความจำเป็น
อย่างไรก็ตาม
การขยายตัวของตลาดกองทุนรวมไทย
มีการเอนเอียงที่ตลาดตราสารหนี้โดยเฉพาะกองทุนรวมประเภท Term
Fund ซึ่งมีลักษณะทดแทนเงินฝากประจำธนาคารพาณิชย์ ดังนั้นหากรัฐบาลต้องการดูแลสัดส่วนของกองทุนรวมตราสารทุนและตราสารหนี้ใกล้เคียงกันเหมือนในต่างประเทศ
ควรมีการออกมาตรการควบคุมไม่ให้มีการนับอัตราผลตอบแทนจากกองทุนประเภท Term
Fund ในรูป Capital Gain โดยหากต้องการส่งเสริมให้ตลาดกองทุนรวมไทยมีสัดส่วนที่สูงขึ้นใกล้เคียงกับต่างประเทศ
เช่น เกาหลี มาตรการส่งเสริมทางภาษีควรมีอยู่ถึงประมาณปี 2567-2570